Нүүрсний зам

Өмнөговь аймаг. Таван Толгой нүүрсний орд газраас Хятад руу нүүрс зөөж буй ачааны машины цуваа тасрахгүй. Таван Толгойгоос Гашуун Сухайт хүртэлх зүдэргээт замыг нүүрсний зам гэх. Хэрэв энэ орчмын газраар явсан хүн бол сайн мэдэх байх. Зам гэхэд там болсон газар байдаг юм. Нүүрсний машин болон нүүрсний замын асуудал нутгийн иргэдийн хамгийн том асуудал болоод өнгөрсөн жил бослого хөдөлгөөн нэлээд өрнөж байгаад энэ жилээс нүүрсний замын хөдөлгөөний бага зэрэг дэг журам тогтоосноор арай намдаад байгаа юм байна. Энержи Ресурс компани ТТ-оос ГС хүртэл 235 км шинэ зам тавьж байгаа нь энэ 11 сард дуусах төлөвлөгөөтэй шахуу ажиллаж байгаа юм билээ. Энэржи Ресурсын зам бол өргөн, дардан, их л гоё зам байна билээ. Хамгийн сүүлийн үеийн технологи ашиглаж, хамгийн сайн чанартай зам барьж байгаа гэдэг нь үнэн бололтой гээд ЭР-г жоохон магтаад авья хэхэ. Оюу Толгойгоос мөн ГС хүртэл 110 км зам тавигдаж байгаа. Энэ нь бараг замынхаа 1/3-д орчихсон нэлээд эрчимтэй урагшилж байгаа. Би яагаад сайн мэдээд байна вэ гэвэл, би чинь энэ замаар бараг өдөр болгон шахуу зорчдог үйлтэй хүн байгаа юм.

Нүүрсний машин барина гэдэг магадгүй хамгийн хүнд, хамгийн эрсдэлтэй ажлын нэг болно байх. 100тн нүүрс ачсан машин ачаагаа дааж ядан алгуурхан урагшлах бол харин нүүрсээ суллаад буцаж буй хоосон машинууд галзуутай юм шиг давхина.

Тоос түйрэн гэж бол угаасаа замбараагаа алдсан. Энэ нарийхан зам дээр нэг нь ачаатай нөгөө нь хурдтай хоёр машин зөрж байгаа нь үнэхээр эр зориг шаардсан ажил. Тэвчээр алдсан нэг нь удаан яваа нэгнийгээ гүйцэж түрүүлнэ. Яг машин зөрөх үед гарсан тоосонд зам юу ч үзэгдэхгүй болж харанхуйлна. Өмнөөс ирж буй машин харагдахтай үгүйтэй... Нүүрсний зам дээр сард тогтмол осол аваар гарч, хүний амь эрсддэг нь энэ замбараагүй замын хөдөлгөөнтэй холбоотой хэрэг.

Аймаар том машинууд ганхаж найгаад хоорондоо ийм ойрхон зөрөх нь үнэхээр аймаар. Хэрэв нүүрсний зам руу жижиг тэргээр орсон бол жолоо барина гэдэг жинхэнэ эр зориг, авхаалж самбаа шаардана даа. Над шиг хүн бол ааваа, ээжээ, Бурханаа дуудаж дуу алдсаар байтал зүрх муудах юм байна лээ.

Нүүрсний машины ард гэлдэрч байна.
Нүүрс зөөх ажлын талаар бага зэрэг судалж үзлээ л дэ. ТТ-ээс нүүрс ачиж гараад Цагаан хадан дээр буулгаад эргэж ТТ орохыг нэг рэйс гэдэг юм байна. 1 рэйс тээвэрлэхэд жолооч 150.000 төгрөг, туслах жолооч 50.000 төгрөгийн хөлс авдаг. 1 рэйст ойролцоогоор 2 хоног зарцуулдаг. 1 сард 10-15 рэйс хийж амждаг. 1 рэйсээс машины эзэнд орох цэвэр ашиг 1.000.000 төгрөг байдаг. Гэхдээ энэ тоонууд өөр өөр ч байж болно. ТТ-ээс нүүрс экспортолж байгаа Энержи Ресурс, ТТТ гэх мэт том том компаниудаас гадна тав арав хорин машинтай хувиараа нүүрс зөөдөг зөндөө хүмүүс байдаг. Энэ бүгд нийлээд ГС боомтоор өдөрт 800 машин гаргаж байна даа.

Цагаан Хадны нүүрс ачих-буулгах талбай. Цагаан Хад ч одоо цагаан гэж хэлэхэд хэцүүхэн газар даа. Байшин сав, гэр орон, хүн мал нь хүртэл нүүрсний тоосонд дарагдчихсан халтар газар гэж хэлэхэд хилсдэхгүй дэ. ТТ-ээс ачигдаж ирсэн нүүрсийг Хятад руу гаргахын тулд Цагаан Хадан дээр буулгаж ачдаг юм байна лээ.

Жишээ нь энд нэг нүүрсний компаний нүүрс ачиж буулгадаг талбай байна. Үнэн аймаар газар байгааз?

Цагаан Хадны суурин газар. Навтайсан хэдэн шавар байшин, навсарсан хэдэн бор гэр байна да. Гашуун Сухайт хилийн боомт түр горимоор ажилладаг байхад хил жилдээ 1-2 удаа нэг сарын хугацаатайгаар нээгддэг байсан гэсэн. Тэр үед л нутгийн болон ойр хавийн аймаг сумынхан Цагаан Хадан дээр овоордог байсан гэсэн. Бараг л наадам болж байгаа газар шиг баыдаг байсийм байхаа. Тэр үед ямар нүүрс ч ийм их зөөдөг байсан биш, Цагаан Хад цагаанаараа л байсан хэрэг хэхэхэ. ГС хилийн боомт өнгөрсөн жилээс л байнгын ажиллагаатай болж эхэлсэн. Удахгүй харин 24 цагийн үйл ажиллагаатай Монголын хамгийн том боомт болно.