Бүтэн сайны зугаалга

Өнгөрсөн бүтэн сайнд бүгдээрээ амарсан болохоор сайтаас гарч өдрийн зугаалга хийе гэж шийдэв. Угаасаа энэ хавь явах үзэх газар ихтэй, сонирхолтой (одоохондоо сонирхол буураагүй бга хэхэ) газар болохоор ажлынхантайгаа гарлаа л даа. Урд өдөр нь аялалын маршрут гаргаж, замын хоол хүнс бэлдээд хэрэндээ л юм болов. Маршрут бол тодорхой л доо Дэмчиг - Баяжихын агуй - Эхийн умай хад. Энэ дээрх зурган дээр харагдаж байгаа бол Ханбогд Хайрхан. Ханбогдын бараг бүх айлын хойморт энэ хайрханы зураг өлгөөстэй байдаг гэхэд буруудахгүй дэ.

Дэмчогийн хийд

Дэлхий дээрх миний хамгийн дуртай газрын нэг - Дэлхийн енергийн төв буюу Дэмчогийн хийд.

Дэмчогийн хийдийг дэлхийн энергийн төв гэж нэрлэдэг утгаар нь энэ хавийн газрыг энергитэй сайн гээл манай залуус чулуун болгонд очиж хүрээд, хад болгонд очиж наалдаад л явсан.

Хэн нэг нь нөгөөдүүлээрээ тоглоод энд ч хөрвөдөг тэнд ч хөрвөдөг, энд суух нуруунд сайн, тэнд хэвтэх бөөрөнд сайн энэ тэр баахан юм ярьчихсан чинь нөгөөдүүл нь бараг харагдсан хад болгоны хонхорт очиж хэвтсэн хэхэ.

Энэ ор шиг хадан дээр хэвтэж байгаад өнхөрөөд доод талын хадан дээр унадаг гээд хэлчихсэн чинь түүнийг хийж байгаа юм хэхэ. Аймаар халуун өдөр байсан болхоор хад чулуу нь халаад бараг улайссан байсан байх. Гэтэл л нээрээ энергитэй байна шүү халуун байна гээл хэхэ. Сүжиг гэдэг агуу юм aа.

Дэмчогийн хийдийн нэг онцлог буюу нар буруу тойрдог сондгой суварга. Энд бадамлянхуа цэцгийн дэлбээ шиг хэлбэртэй (бадамлянхуа гэж ямар хэлбэртэй цэцэг байдгийг ч сайн мэдкүй л дэ кэкэк) 9 суварга байдаг, тэдгээрийг нар зөв тойрч, ганц сондгой суваргыг нар буруу тойрдог гэсэн. Нар буруу тойрсноор хамаг нүгэл, муу муухайгаа гадагшлуулдаг юм байхаа.

Хийдийн ард байрлах боов хэлбэртэй хаданд хүслээ хэлвэл биелдэг гэсэн. Ер нь бол анхандаа хүүхэдтэй болох гэж л энэ хаданд хүслээ шивнэдэг байсан. Одоо бол юм болгон л гуйдаг болсон байна лээ.

Баяжихын агуй

Хэдэн жилийн өмнө энэ хавиар явж байхад Човгийн агуй гэдэг нэртэй байсан одоо Баяжихын агуй гэдэг нэртэй болсон байна лэ. Энэ агуй гаднаасаа жоохон онгорхойтой хэрнээ дотроо аягүй том 5 ханатай гэрийн дайны зайтай. Энд эрт урьд цагт Човго гэдэг нэртэй шилийн сайн эр амьдардаг байсан юм шиг бгаан. Гэтэл хаанаасаа ч яаж ч гарсым бүү мэд энэ агуйн хананд мөнгө үрээд түрийвчиндээ хадгалж явбал мөнгөөр тасардаггүй гэсэн яриа гарсан байна лэ. Хэдэн жилийн өмнө явж байхдаа бид нар нэг шил архи авч ирээд, агуйд задлаад, амсаад, өргөөд тэгээд үлдсэнийг нь шилтэй нь үлдээчээд явж байсан. Човго гэдэг хүн нь архинд дуртай эр байсым бхаа хэхэ. Гэтэл яг үнэндээ энэ агуйд орхисон архийг нутгийн индианууд л ирж зохицуулна шүү дээ. Гэхдээ бас Архичны агуй нэр авчихаагүй Баяжихын агуй нэртэй яваа нь их юм хэхэ. Хүмүүс мөнгөө, түрийвчээ үрээд бна лэ. Залуу харин овсгоотой, виза кардаа үрээд байгаам да, санадаг л санаа хэхэ.

Эхийн умай хад

Энэ аягүй сонин газар. Зурагт харагдаж байгаа шиг наад талаасаа нэлээн өргөн амтай хэрнээ цаад тал руугаа нарийсаад гардаг. Эхийн умай гэдэг нэртэй бөгөөд энэ хадан завсараар мөлхөж гардаг гэнээ. Нүгэл, муу юм хийсэн хүн багтаж гардгүй гэсэн. Хэрэв нүгэл багатай бол ямар ч хүн багтаад гардаг гээд байгаам да.

Бид ч бүгд гарч үзсэн л дэ. Хичнээн туранхай нарийхан байлаа ч гэсэн яг дундаа ороод гацах тал байдым билээ. Эхлээд хоёр гараа зэрэг гаргахгүй бол яасан ч цаашаагаа явахгүй.

Гар, мөр болон цээжэн хэсэг ер нь бол гайгүй гарчдаг юм билээ. Яг гэдэс, бүсэлхий хавьд очоод гацдаг. Энэ юу гэсэн үг вэ хэхэ.. Хүн тэр хавиараа л их нүгэл хийдэг гэх гээд байнуу да? Хоол их идэх, гүзээтэй байх чинь бас сайн зүйл биш байлгүй дэ.

Бравоо, ямар ч байсан гарчихлаа хэхэ. Бид нар наана нь уг нь мань хүн гацсан тохиолдолд гарнаас нь татаж гаргах гээд бэлтгэлтэй сууж байсан юм.

Хаднаас гарч дуусаад оройн цагаас өмнө харих замдаа орсон до.

Гэтэл цэлмэг байсан тэнгэр гэнэт бүрхээд юу юугүй цахилгаан цахиж, тэнгэр дуугараад, бороо орж эхэлсэн. Тэнгэр бүрхсэн байгаа нь үнэхээр гоё харагдаж байсан. Даанч цахилгаан цахиж байгаа зураг амжиж авч чадаагүй. Яг аппаратаа бэлдэж байгаал дарах гэхээр хоцорчихоод байсан. /Ингэхэд тэнд тэр манай нөгөө машин буруу замаар ороод давхиж байна. Бид нар замын хажууд зогсчихоод сигналдаад, дохиод байгаа хараагүй гэж бга овоо муу гарууд/

Нөгөө машинаа буцааж авчрах гээд араас нь давхисан чинь гүйцэж амжаагүй байтал ширүүн бороо ороод, юу ч харагдахгүй болсон до. Тэгээд нөгөөдүүлийнхээ барааг алдчихаад эрж баахан давхисан. Тэрүүхэндээ бас адал явдал болоод авсаан хө. Гэхдээ happy ending хэхэ. Бүгд эсэн мэнд, сэтгэл хангалуун гэртээ харьсан даа.

Говийн зэрэглээ

Өдөр болгон шахуу нэг замаар явсаар байгаад одоо бараг энэ замын хотгор гүдгэр, овон товон, эргэн тойрны уул хад, дов довцог, айл гэр, тэмээ мал, ширхэг чулуу бүрийг нүдлэхээ дөхөж байх шиг байна. Говийн зам үнэхээр сайн биш, бартаат замын уралдаанд оролцож байна л гэсэн үг. Азаар сайн жолоочтой явдаг тулдаа л хэдэн яс салаад уначихгүй ирдэг байх. Авто спортын мастер жолооч гэсэн шүү дэ хэхэхэ. Машин барих гэж авъяас юм шиг байгаан. Жолоочийн хажууд суугаад явахдаа цагийг зугаатай өнгөрүүлэх арга бол өөрийгөө үзвэр үзэж байна гээд бодох... Дуу дуулах, бүжиг бүжиглэх чинь авъяас бид авъяас үзэх гэж үзвэр үздэг биз дээ. Түүн шиг л махин жолоодох гэдэг чинь авъяас тэгээд сайн жолоочийн хажууд явах нь үзвэр үзэж байна л гэсэн үг. Сайн жолоочтой явахын нэг муу тал нь зөөлөн явдалтай, донсолгоо сайн дарж явсаар байгаад түүнд нь дасаад сүүлдээ муухан жолоочийн машинд сууж чадахаа болих шинжтэй байна лээ. Хэхэ нэг мэдсэн сэдвээсээ хадуураад жолоочоо бичиж өгсөн байна шд :))

Говийн зэрэглээ гээд кино байдаг даа, түүний тухай бичих гээгүйээ хэхэ яг жинхэнэ зэрэглээн тухай бичих гэж байна. Говийг говь болгож чимдэг, говийн нэг үзэсгэлэн бол зэрэглээ шүү дэ. Зэрэглээн дунд тэмээ эсвэл хайлаас ороод харагдах нь үнэхээр гоё дүр зургийг гаргадаг. Ингэхэд зэрэглээний зураг авах хэцүүм билээ. Маш их зүүмлэж байж л бүдэг бадаг нэг юм авлаа. Миний ч сайн зурагчин гэж юу байх вэ..

Энэ хэсэгхэн газар хайлаас сүргээрээ ургасан нь зэрэглээнд цуваатай тэмээ шиг л харагдана. Тэр дунд нэг хувхай ганц мод байдаг сонин шүү. Би үүнийг Хосоогийн мод гээд нэрлэчихсэн... хэххэ яагаад тэгсэн бүү мэд, ямар ч учир жанцан байхгүй. Холоос харахад антен ч юм шиг сонин харагддаг. Тэгээд дөхөөд ирэхээр ёрдойгоод нээх ёозгүй. 03 бид хоёр энэ модны хажуугаар гарахдаа энэ нээх ёозгүй мод шүү гэж дандаа ярьдаг юм.

Уг нь энэ тал дээр хулан элбэг байх ёстоймсан. Сарын өмнө анх явж байхад машины урдуур хоёр гурван удаа сүрэг хулан өнгөрч, хулангийн тоосонд орсон бид ч азтай амжилттай явж байсийм байгаан. Нутгийн хүмүүс хулангийн тоосонд орохыг аз гэж их билэгшээдэг юм байгаан, би ч бас түүнд итгэдэг нутгийн хүний нэг :)) Харин тэр анх явсанаас хойш хулантай огт тааралдахгүй байсан чинь өнөөдөр хэдэн хулантай тааралдсан. Залхуу хулангууд байна лээ, машины урдуур гарах гэж давхихгүй зүгээр хараад зогсоод байсан. Цоглог хулангууд чинь шууд машинтай уралддаг байхгүй юу хэхэ. Гэхдээ л хөөрхөн амьтан шүү. Гэхдээ ааш муутай гэсэн. Ааш муутай амьтан гэдгийг нь гэнэт саналаа. Муухай дээрэлхүү амьтад гэсэн. Эмэгтэй хүн эсвэл хүүхэд хээр явж байхаар сүргээрээ бүсэлж байгаад дайрдаг гэсэн.

Улаан зам дээр харин хэдэн залхуу тэмээ хэвтэж байдаг гэж байгааа. Машин дөхөөд ирсэн чинь дуртай дургүй, ууртай уургүй босоод хөдөлж байгаан. Өдрийн халуун наранд нозоорчихсон хэвтэж байхад нь машинаар давхиж тав тухыг нь алдууллаа гээд уурлаад байсан байхаа. Гэхдээ өөрсдийнх нь л буруу шд, яах гэж улаан зам дээр хэвтэж байсийн тэ :))

Яг энэ хэсэг зам бол 03 бид хоёрын нэрлэснээр шалдан тэмээтэй зам байгаан хэхэ. Замд явахдаа уйдаад аялалаа сонирхолтой болгохын тулд замаа хэд хэд бүсчлээд нэр өгчихсөн. Эхний 20-30 км зам бол дардан зам буюу хамгийн гоё зам. Яг л засмал зам шиг байхгүй юу. Тэгээд шалдан тэмээний зам, яагаад гэхээр яг тэр хэсэгт харуул юм шиг заавал л хэсэг шалдан тэмээ зогсож байдаг юм. Дараа нь 10 орчим км уулын замаар явна. Уулын зам гэж галзуу хулгана дээр суусан шиг энхэл донхол, дээш доош эгэн догон гээд ёстой ядаргаатай зам байдийн. Уулнаас гараад нойрны зам буюу цэлийсэн тал дээгүүр явна. Ёстой бүртийх ч бараа үгүй шүү энэ тал дээр. Нүдэнд торох юм юу ч үгүй, тэгээд энхэл донхол багатай болхоор жинкэн нойр хүрч байгаам даа. Би бол голдуу энэ зам руу оронгуутаа л унтчихдаг. Тал дуусангуут бартаат зам эхэлж байгаам даа. 20 орчим км байх шүү. Үнэхээр л бартаат замын уралдаан шиг юм болно. Миний хамгийн дургүй хэсэг байгаа юм. Гэхдээ зорьсон газраа хүрэхийн тулд бартаат замыг туулах хэрэгтэй байдаг биз дээ ;))

Нартай бороо

Говьд бороо ороод, тэр тусмаа нартай бороо... үнэхээр гоё байнаа. Зүсэр бороо орох нь маш ховорхон. Бороо орохдоо гэнэт тэнгэрээс хувингаар асгасан юм шиг л орно. Тэнгэр дуугарч, цахилгаан цахина. Тэгсэнээ гэнэт намдчихна. Үүлэн чөлөөгөөр нар гараад, бороо ороод гоё юм билээ.

Бага байхдаа би эмээтэйгээ хонинд их явдаг байсан. Манай эмээ тэнгэрийн дуунаас их айдаг хүн байсан болхоор бороо ороод тэнгэр дуугарахаар зогссон газар дороо дугуй зурчихаад түүн дотроо орж зогсоод ^Хүн байнаа^ гэж хашгирдаг байсан. Хүн байнаа гэж хашгирхаар тэнгэр хүн байна гэж мэдээд аянга буудаггүй гэж ярьдаг байсан юм. Би эмээг дагаж явсаар байгаад тэнгэрийн дуунаас, аянгаас үнхэлцэг хагартал айдаг болчихсон. Гэхдээ тэгж явахдаа бороонд шалба нороод, дагжтал чичирсэн хэр нь дуртай байдаг байсан. Бороо орно гэдэг ховорхон шүү дээ, тэгэхээр миний даарах, норох юухан ч биш байхгүй юу.

Энэ зун цаг сайхан болно гэж нутгийнхан яриад байгаа. Үнэн бололтой. Говьд ирсэнээс хойш нэлээд их бороо орчихлоо. Газар дэлхий дорхноо ногоороод, хөмүл таана ургачихсан. Долоо хоногийн өмнө явахад хоосон байсан тал одоо нов ногоон болчихсон. Газар дэлхий өнгөө засахаар сэтгэл хүртэл дагаад өнгө засах юм да. Үнэхээр өөдрөг өнгөлөг байгаа гсн хэхэ.

Шинэ ажилдаа дуртай, сэтгэл хангалуун байхаар ажиллахад хүртэл урамтай. Бараг 10 жил энд ажиллана гэж бодож, төлөвлөж, түүний төлөө сурч явсан болхоор хүссэндээ хүрсэн хүний кайф ч гэсэн нэмэгдэж байгаа байх.

Төрсөн, өссөн Говь нутагтаа...

Сайн байна уу Блог

4 сарын 15-нд шинэ ажилд орсноос хойш блог бичих боломж олдсонгүй ээ. Эхлээд боломж олодхгүй байсан, дараа нь завдал гарахгүй байсаар нэг мэдэхэд бараг 2 сар болчихсон байна. Энэ 2 сард ч зөндөө сонирхолтой юм болоод блогдоо бичмээр их санагдаж, блогоо их санаж байлаа. Үүнээс хойш харин завдал, боломж гарган блогдоо бичиж байя да.
Говьд ажиллаж байна. Говьд ирж ажиллаад 3 долоо хоносон байна шүү. Хурдан юмоо. Анх ирэхэд хаврын өдрүүд байсан одоо харин зуны халуун өдрүүд эхлээд хэцүүдэж байнаа. Би уг нь Говийн л хүүхэд юмсан. Багадаа энэ элсэн дээр тоглож өссөн дөө гэтэл одоо бүр маяглаж гүйцжээ, халуунаас халшраад. Харин ч ирсэнээс хойш хаврын шуурга, угалз энэ тэр болсонгүй. Бороо ороод зуны сар аятайхан эхэлсэн. Гэтэл 1 өдөр бороо ороод 10 өдөр нар шарж байна. Энэ зун их сайхан зун болно гээд итгэлтэй байгаа. Нутгийнхан ч гэсэн зудны дараагийн зун дэлгэр сайхан болдог гэж ярьж байна лэ.
Өнөөдөр 6 сарын 6 - Шведийн үндэсний баярын өдөр юм байна шд. Таг санасан байна. Сая харин Шведэд байгаа найзтайгаа ярьж байсан чинь тэгж хэлж байна. Өнгөрсөн жил яг энэ өдөр Шведийн үндэсний баяраар Хаан, Хатан хоёр манай хөрш хотод айлчлаад, бид Хаан, Хатан хардаг хүмүүс болж тэр хот руу зугаалж байсан юм. Бороо ороод, нар гараад их л сонин өдөр байж билээ. Гэхдээ яахуу явсан хэрэг бүтэж Шведийн Хаан, Хатан хоёрыг амьдаар нь харсан л даа хэхэ.Эд мөрийн баримт нь Энд байна :))
Нээрээ хөдөө гадаа явдаг болсоноос хойш нэг юм ухаарлаа. Сониноос энэ мал гэдэг чинь хамгийн жаргалтай амьтад юм байна лээ шүү. Өдрийг хэвтээд л өнгөрөөх юм, гүйэ тэгээд босоод явлаа гэхэд хийж байгаа юм нь идэх, уух байгаа байхгүй юу. Сайхан идээл, хэвтээл сайхан жаргалаа айн. Гэтэл бас зовлонтой, бас нээх таргалаад ирвэл нядлуулчихна, бас нээх туранхай бол зуданд мажийчихна. Гүй яахав дундыг баримтлаад хүний нүдэнд нээх өртчихгүй шиг яваад байвал малд чинь сайхан амьдрал байгаад байгаамаа. Тэхээр юy гэж дүгнэлт гаргав гэхээр хүнийг "мал" гэж загнадаг чинь яг үнэндээ их л сайхан үгээр хэлж байгаам байна шүү дээ, мэдэж авууштай kkk.